Koning Willem-Alexander heeft dinsdagochtend een werkbezoek gebracht aan het Pieter Baan Centrum en de Oostvaarderskliniek in Almere. Dat deed hij op uitnodiging van minister Sander Dekker van Rechtsbescherming.

In de Oostvaarderskliniek worden zo'n 140 gedetineerden behandeld voor vaak psychiatrische en gedragsstoornissen, nadat zij door de rechtbank tot TBS zijn veroordeeld voor ernstige misdrijven als moord. In het aangrenzende Pieter Baan Centrum worden verdachten zes weken geobserveerd en onderzocht, waarna de rechter op basis van de rapportage tot een vonnis komt.

Na recente incidenten is er maatschappelijk en politiek voor onrust over het systeem van TBS. Zo ontliep ex-Zeewoldernaar Michael P. zijn TBS, omdat hij weigerde mee te werken aan een onderzoek. Eind 2017 vermoordde hij Anne Faber. In Lelystad werd dit voorjaar een 72-jarige man door ex-TBS'ers vermoord.

Hoe gaat het er in de klinieken aan toe?

Minister Dekker begrijpt de maatschappelijke ophef over dit soort zaken, maar wilde de koning laten zien hoe het er in een TBS-kliniek en bij het PBC aan toe gaat. De koning arriveerde kort na negen uur in Almere en sprak eerst met de directies van beide klinieken, vertegenwoordigers van de omwonendencommissie en met behandelaars. Daarna ontmoette de koning een gedetineerde en sprak met het Leger des Heils en Kwintes over de moeilijkheden die TBS'ers hebben om een baan te vinden, omdat werkgevers huiverig zijn om hen in dienst te nemen.

Bij het PBC spraken de koning en minister met behandelaars over onder meer het dilemma dat mensen weigeren om mee te werken aan een onderzoek. Zo'n 45 procent van de mensen die bij het Pieter Baan komt, wil niet meewerken. In beslotenheid zaten de koning en bewindsman aan tafel met iemand die deelname weigert.

Geen mooi weer-bezoek

Volgens minister Dekker heeft hij de koning geen 'mooi weer-bezoek' willen voorschotelen, maar een realistische kijk op de praktijk binnen beide klinieken. Naar aanleiding van de zaak van Michael P. (die op verlof mocht omdat zijn behandelaars een positieve indruk van hem hadden) en een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid scherpt de minister zijn beleid aan.

Dekker prijst de wijze waarop de Oostvaarderskliniek buurtbewoners via de omwonendencommissie betrekt bij wat er in de kliniek speelt. Als er een probleem is met een gedetineerde, wordt de commissie hierover vertrouwelijk geïnformeerd. Indien nodig wordt dat ook de rest van de buurt op de hoogte gebracht. Hoewel de commissie geen verlengstuk is van de kliniek, blijkt deze manier van communiceren het wantrouwen tegen de TBS-kliniek te hebben doen verminderen. Daarmee kan Almere een voorbeeld zijn voor andere klinieken in het land. Juist in Den Dolder leeft na de zaak Michael P. en recent verlof van een andere gedetineerde een groot wantrouwen.

Het vooraf geheimgehouden werkbezoek was het tiende in een reeks van bezoeken van de koning met ministers en staatssecretarissen. Willem-Alexander krijgt bij deze werkbezoeken te zien hoe beleid in de praktijk uitpakt en hij gaat in gesprek met betrokkenen. Eerder ging de koning onder meer langs bij de Autoriteit Financiële Markten en bij het Sint Elisabeth Verpleeg- en Gasthuis (EVG) in Amersfoort.