Forum voor Democratie (FvD) moet deel uitmaken van het nieuwe dagelijkse bestuur van de provincie. Die optie moet in elk geval serieus worden onderzocht.

Dat heeft een meerderheid van de partijen in Provinciale Staten aangegeven aan informateur Annemarie van Gaal. Zij heeft dinsdag de verslagen van de eerste gesprekken openbaar gemaakt.

Van Gaal heeft vorige week met alle dertien partijen gesproken om vast te stellen hoe zij denken over tien onderwerpen, die in Flevoland belangrijk zijn.

Over links of over rechts?

Gevraagd naar welke kant het op moet, antwoorden de meeste partijen dat zij vinden dat er rekening moet worden gehouden met de winst van Forum en GroenLinks. Voor Forum, VVD, PVV, 50 Plus en SGP staat in elk geval een coalitie met daarin FvD voorop. Gezien de uitslag ligt deelname van de partij van Thierry Baudet ook voor de SP voor de hand. PvdA, ChristenUnie en D66 willen dat deelname van FvD of GroenLinks wordt onderzocht. De Partij voor de Dieren en DENK oordelen neutraal.

Wat is de droomcoalitie?

Vier verschillende partijen noemen een coalitie van FvD-VVD-PVV-CDA. Zij hebben samen 21 zetels. De VVD vindt dat te krap voor een stabiele coalitie en wil minstens 22 maar het liefst 23 zetels, bijvoorbeeld door deelname van GroenLinks. De SP doet hetzelfde voorstel. PVV en SGP willen de vier partijenvariant aanvullen met ChristenUnie, 50 Plus of SGP. 50 Plus ziet zichzelf als de ideale vijfde partij en ziet een coalitie over midden of rechts als het meest haalbare. Daarmee ontstaat een meerderheid van 22 tot 24 zetels.

GroenLinks en de SP spreken zich nadrukkelijk uit voor een coalitie 'over links', waarbij de SP ook de Partij voor de Dieren en 50 Plus meetelt. In verschillende varianten is hierin ook plaats voor de VVD, CDA of D66. Bij elkaar zou dat een coalitie van 25 zetels opleveren.

PvdA, CDA, ChristenUnie en D66 hebben een voorkeur voor voortzetting van de bestaande coalitie waarvan zij tot nu toe zelf deel uitmaken, aangevuld met Forum of GroenLinks. Die heeft 25 respectievelijk 21 zetels.

Dichttimmeren of open afspraken?

Forum streeft naar een coalitieakkoord, waarin niet alles vooraf is dichtgetimmerd. Zij wil zoeken naar overeenstemming per onderwerp en afspreken hoe je omgaat met situaties die daar buiten vallen. Ook de PVV en PvdD willen een akkoord op hoofdlijnen.

Vooral de bestaande collegepartijen VVD, CDA, PvdA en CU streven naar een stabiele, werkbare meerderheid. De PvdA wil het verst gaan in een akkoord waarin op programma's overeenstemming bestaat.

Verschillen op inhoud

Informateur Van Gaal vroeg de partijen naar hun standpunten over tien thema's als wonen, natuur, Lelystad Airport, mobiliteit/infrastructuur, werkgelegenheid, onderwijs, energie/duurzaamheid, landbouw/visserij, criminaliteit/ondermijning en toerisme/recreatie.

Hierbij komen verschillen aan het licht tussen gevestigde partijen en nieuwkomer Forum. Waar Forum een half miljard euro voor Nationaal Park Nieuwland 'een utopie' noemt, vinden andere partijen dat hiermee wel moet worden doorgegaan. Hetzelfde verschil van inzicht bestaat er over investeren in klimaat/transitie en het toestaan van meer windmolens en zonneparken. Over de uitbreiding van Lelystad Airport is FvD in Flevoland kritischer dan de landelijke afdeling: de partij vindt hier dat er ook goed moet worden gekeken naar mensen die last van de uitbreiding hebben.

Hoe nu verder?

Annemarie van Gaal trekt zelf nog geen conclusies. Zoals zij vorige week aangaf, wil zij deze week nadenken en komt zij op 17 april met een advies. Voor de meeste partijen is pas nu duidelijk hoe Forum voor Democratie over verschillende onderwerpen denkt. Uit de verslagen blijkt duidelijk dat Forum de grote onbekende is. "We kennen de stabiliteit van Forum nog niet", zegt bijvoorbeeld de SGP.

Niemand zegt Forum bij voorbaat uit te sluiten, al is het voor de VVD niet onderhandelbaar als een andere partij windmolens wil afbreken, wil stoppen met de energietransitie en niet honderd procent achter Lelystad Airport staat. Dat is een duidelijke verwijzing naar Forum.

Duidelijk is wel dat er nog heel veel over de inhoud gesproken zal moeten worden. Mocht daarna een coalitie met Forum mogelijk blijken, dan wil de partij vervolgens zorgvuldig kijken naar een stabiel bestuur en een goed team: "Het bouwen van het team is de belangrijkste fase, we zouden hier een maand extra voor over hebben".