De gemeente Almere heeft een primeur: voor het eerst is van berenklauw papier gemaakt. Drie rollen vol, om precies te zijn.

Het papier is vervaardigd door het bedrijf Millvision, in opdracht van de gemeente en Staatsbosbeheer. Er wordt nu gekeken of behalve papier, de woekerende, giftige plant omgezet kan worden in andere nuttige producten. 

Met zijn enorme bladeren en torenhoge stelen met helwitte bloemen is de berenklauw in het landschap niet te missen. En er is alle reden om de plant helemaal niet tussen de rest van het groen te willen. Wie eenmaal in contact is gekomen met de plant weet precies waarom. De planten, of liever gezegd de sappen van vooral de reuzenberenklauw, kunnen voor ernstige brandblaren zorgen wanneer die in contact komen met de huid. Daarnaast zorgt het dikke bladerdek ervoor dat andere plantensoorten geen zonlicht krijgen en afsterven. De berenklauw zelf is een exoot, wat betekent dat hij van nature helemaal niet in Nederland voorkomt.  

Een groot issue 

In Almere is de groei van berenklauw “een groot issue”, zegt Sander van Voorn. Hij is als programmamanager Groene en Gezonde Stad Almere nauw betrokken bij het papierexperiment. Van Voorn wijst erop dat de snelle groei en het formaat van de berenklauw ervoor zorgen dat jaarlijkse grote stukken natuurgebied minder toegankelijk worden voor het publiek. Het jaarlijks maaien van de grote hoeveelheden berenklauw kost de gemeente veel geld. “We vroegen ons af of we van dit probleem geen kans konden maken,” zegt Van Voorn. 

En dus werd advies- en onderzoeksbureau Millvision ingeschakeld. Het bedrijf is geen vreemde in Almere. Eerder wist het fonteinkruid, een waterplant die onder meer in het IJmeer, Gooimeer en Markermeer een ware plaag vormt, om te zetten in papier. De plant bleek als grondstof nog meer praktisch nut te hebben. Inmiddels wordt het verwerkt in beton en als biologisch afbreekbaar alternatief voor kunststof, zoals plantenbakjes. 

Nu papier, wat nog meer? 

Ook van de berenklauw worden wat Sander van Voorn betreft nog meer producten gemaakt. “De drie rollen papier die we nu hebben gemaakt is een pilot. Nu hebben we papier, maar wat kunnen we er nog meer mee?”. Of de plant zich net als het fonteinkruid leent voor het vervaardigen van ander materiaal wordt nu onderzocht. 

Het is overigens niet de bedoeling dat de berenklauw een nieuwe, permanente grondstof voor deze producten wordt. “Het doel is om de berenklauw helemaal weg te krijgen. Als we van het geld dat we aan de bestrijding uitgeven op deze manier iets terug kunnen krijgen, is dat mooi.” Naast de berenklauw wordt ook gekeken of een andere exotische plaagplant, de Japanse duizendknoop, op deze manier nuttig gebruikt kan worden. 

In Nederland komen verschillende soorten berenklauw voor. De meest voorkomende soort is de gewone berenklauw, de minst schadelijke van allemaal. Wanneer over berenklauw gesproken wordt, gaat het meestal om de reuzenberenklauw. Deze plant kan 3 tot 5 meter hoog worden, met bladeren tot wel 3 meter lang. De plant scheidt bij beschadiging stoffen (furocoumarinen) af die onder invloed van zonlicht brandblaren op de huid veroorzaken. De aangetaste huid kan lange tijd gevoelig blijven voor zonlicht (ultraviolet licht). Het meeste risico lopen mensen die beroepsmatig met reuzenberenklauw in aanraking komen. Er zijn ook gevallen bekend waarbij huisdieren soortgelijke verschijnselen kregen nadat ze met de reuzenberenklauw in aanraking waren geweest.