In 2020 is het grootste aantal Flevolanders overleden sinds de oprichting van de provincie in 1986. Niet alleen in absolute aantallen, maar ook wanneer er rekening gehouden wordt met factoren als bevolkingsgroei. Dat blijkt uit een analyse door Omroep Flevoland van de sterftecijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

In de 53 kalenderweken van vorig jaar zijn 2.798 Flevolanders overleden. Dat zijn er bijna 320 meer dan op basis van de vijf voorafgaande jaren verwacht kon worden. De zogenoemde oversterfte kan grotendeels verklaard worden door de uitbraak van het coronavirus. 

Allereerst is het belangrijk te kijken hoe de sterftecijfers zich in de afgelopen jaren ontwikkeld hebben. Van 2015 tot 2019 overleden jaarlijks tussen de 2.260 en 2.486 Flevolanders. Gemiddeld is dit 2.375 overlijdens per jaar. Tijdens deze jaren zijn er verschillende griepgolven in Nederland geweest, maar kwam het Flevolandse sterftecijfer niet boven de 2.500 uit. 

In coronajaar 2020 gebeurde dat wel en werden uiteindelijk 2.798 overledenen geteld door het CBS. Dat is een aanzienlijk hoger aantal dan in de jaren ervoor. Onderaan dit artikel vind je de complete informatie over de afgelopen jaren. 

Gecorrigeerd naar bevolkingsgroei stijgt 2020 ook boven de andere jaren uit

Het inwoneraantal van de provincie groeit elk jaar. Daarom kan gecorrigeerd op bevolkingsgroei berekend worden hoeveel Flevolanders per 1.000 inwoners jaarlijks zijn overleden. In de vijf voorafgaande jaren aan 2020 waren dat jaarlijks gemiddeld 5,8 inwoners per 1.000.

In 2020 steeg dit aantal naar 6,6 per 1.000 Flevolanders. In alle jaren dat Flevoland bestaat, is dit aantal nog nooit zo hoog geweest. Het betekent dat in 2020 bijna 1 op de 150 Flevolanders is gestorven. Het laat ook zien dat de toename in sterfgevallen niet verklaard kan worden door een bevolkingstoename. In dat geval zou het aantal doden per 1.000 immers meer in lijn moeten liggen met de eerdere jaren. Het aantal sterfgevallen is meer toegenomen dan het inwoneraantal van Flevoland. Ook over deze cijfers vind je onderaan het artikel meer informatie. 

'In een coronavrij jaar zouden slechts 2.481 mensen zijn overleden'

Het CBS heeft met inachtneming van de bevolkingsgroei berekend dat er in 2020 zo'n 2.481 Flevolanders overleden zouden zijn als het coronavirus niet had toegeslagen. Dat betekent dus dat vorig jaar bijna 320 Flevolanders meer zijn overleden dan verwacht werd. Zoals eerder gezegd, schrijft het CBS de oversterfte grotendeels toe aan de uitbraak van het coronavirus.

Binnen de coronacijfers van het RIVM over 2020 zijn 159 Flevolandse sterfgevallen officieel aan COVID-19 toegekend. Dit lijkt maar de helft van de Flevolandse oversterfte te kunnen verklaren. Maar het CBS heeft altijd aangegeven dat het werkelijke aantal doden door COVID-19 een stuk hoger is geweest, doordat vooral in de eerste golf heel weinig mensen getest konden worden op corona. Vooral in zorgcentra overleden bewoners waarbij zeer sterke vermoedens van een coronabesmetting waren, maar waar geen testen voor beschikbaar waren. 

Deze sterfgevallen zijn nooit officieel meegeteld in de coronastatistieken van het RIVM, maar ze zijn wel onderdeel van de totale sterfte die het CBS registreert. Het CBS verwacht daarom dat bijna de complete oversterfte door COVID-19 komt, mede omdat het aantal sterfgevallen door oorzaken als kanker en hart- en vaatziekten op hetzelfde niveau als voorafgaande jaren is gebleven. 

Flevoland in top drie van provincies met meeste oversterfte 

Vergeleken met andere provincies wordt duidelijk dat Flevoland hard geraakt is in coronajaar 2020. Relatief gezien was de oversterfte in Flevoland het hoogst na Brabant en Limburg.

In Brabant stierven ruim 3.500 mensen meer dan verwacht, zo'n 15 procent. In Limburg waren er 1.500 sterfgevallen meer dan verwacht, 13 procent. In Flevoland overleden 12,8 procent meer mensen dan verwacht. De provincie zit daarmee boven het landelijke gemiddelde van 10 procent oversterfte. De provincies Friesland, Groningen en Zeeland zagen vorig jaar helemaal geen oversterfte. 

In heel Nederland stierven vorig jaar zo'n 169.000 mensen. Dat zijn er ruim 15.000 meer dan in een jaar zonder coronapandemie verwacht zou worden. Het zijn de meeste sterfgevallen per hoofd van de bevolking sinds de Tweede Wereldoorlog. Het CBS wijst er in een artikel in NRC op dat dit hoge sterftecijfer tot stand is gekomen ondanks alle coronamaatregelen die in 2020 zijn getroffen. 

Oversterfte prominenter tijdens tweede coronagolf 

De oversterfte in Flevoland uitte zich in 2020 het meest prominent in de tweede coronagolf. Die ging van start in week 36 en is momenteel nog steeds aan de gang. Vanaf begin september tot en met het einde van het jaar stierven 1.050 Flevolanders, terwijl het CBS in een normaal jaar 851 doden zou verwachten.

In de eerste coronagolf was de oversterfte ook zichtbaar in Flevoland, maar minder sterk. In de maanden maart, april en mei stierven in totaal 648 Flevolanders, terwijl het CBS er 594 zou hebben verwacht. 

Hoog sterftecijfer zet door in eerste week 2021 

Omdat Nederland en ook Flevoland zich momenteel nog steeds in de tweede coronagolf bevinden, blijf het sterftecijfer ook in de eerste weken van 2021 hoger. Voor kalenderweek 1 verwacht het CBS in Flevoland op 72 sterfgevallen uit te komen, terwijl in een gemiddeld jaar 53 overledenen gebruikelijk zou zijn geweest.

Aanvullende informatie: 

Jaarlijks aantal sterfgevallen in Flevoland (via): 

2020: 2.798 sterfgevallen

2019: 2.469 sterfgevallen

2018: 2.486 sterfgevallen

2017: 2.282 sterfgevallen

2016: 2.377 sterfgevallen

2015: 2.260 sterfgevallen

Het jaarlijkse sterftecijfer hiervoor liep vanaf de oprichting van Flevoland in 1986 op van 780 overledenen tot 2.136 in 2014. 

Jaarlijks sterfgetal per 1.000 inwoners van Flevoland (via):

2020: 6,6 sterfgevallen per 1.000 Flevolanders

2019: 5,9 sterfgevallen per 1.000 Flevolanders

2018: 6,0 sterfgevallen per 1.000 Flevolanders

2017: 5,6 sterfgevallen per 1.000 Flevolanders

2016: 5,9 sterfgevallen per 1.000 Flevolanders

2015: 5,6 sterfgevallen per 1.000 Flevolanders

In de jaren hiervoor schommelde dit getal sinds de oprichting van Flevoland in 1986 tussen de 4,3 en 5,6 sterfgevallen per 1.000 inwoners.