‘Laat voedsel jouw medicijn zijn, en medicijn jouw voeding zijn’. Hippocrates zag het 2.500 jaar geleden al goed, bleek tijdens het Groentecongres van 8 september op Floriade Expo 2022. Steeds meer zorgaanbieders zien de laatste jaren de voordelen van gezond - en lekker - eten voor gezondheidsbevordering.

De nieuwe norm

Het kan verkeren. Waar in de jaren ’90 vanuit de honger naar schaalgrootte en kostenbesparing veel kleinere zorgkeukens dicht gingen, wordt de laatste tien jaar weer veel meer gekeken naar het voedingsbelang van de patiënt/cliënt. Waar is deze beter mee geholpen? De term ‘ziekenhuisvoedsel’ heeft behoefte aan opwaardering. Sterker, zo stelden diverse sprekers tijdens het congres, daarin heeft de zorg zelfs een voortrekkersrol. En nee, van betutteling is geen sprake: gezond eten is gewoon de nieuwe norm.

In onderzoek - de gezondheidsbelofte van een paprika

Hoewel de concrete aanwijzingen er zijn dat groenten een stimulerende werking op de gezondheid hebben, zoekt de wetenschap nog naar harde data die dit onderbouwen. Zo hoopt het publiek-private samenwerkingsproject ‘De Waarde(n) van Groenten en Fruit’ vast te stellen, in hoeverre een groente of fruit welk concrete afgeleide gezondheidseffect oplevert. Idealiter zou een teler als extra argument dan kunnen claimen dat zijn paprika of peen een specifieke gezondheidsbelofte bevat. Bij medicijnen, sondevoeding dan wel nutridrinks zijn deze data er wel, maar de keerzijde is dat het veel geld kost en patiënten het niet altijd met plezier innemen, of zelfs laten staan of weggooien.

In het ziekenhuis - verleiding op restaurantniveau

Gezonde voeding verhelpt niet alles, maar kan wel een bijdrage leveren aan herstel. Het Flevoziekenhuis in Almere voert die filosofie sinds 2021 door met het project ‘Zorg met smaak’. In zes dagelijkse eetmomenten serveert ze - naast voldoende energie en eiwit - ruimschoots de minimale hoeveelheid van 200 gram groenten. Mooie, lekkere en gemakkelijk te eten gerechten, van een hapklare sandwich en lichte rauwkost tot gevulde soep en losse groentesnacks. Patiënten waarderen die aanpak, blijkt; vooral de aankleding (een mooi gerecht), setting (zien eten is doen eten) en persoonlijke aandacht (met zorg serveren) maken het verschil. Het is verleiding op restaurantniveau.

In Food Forum - het menu voor de toekomst bestaat al

Binnen veel zorgorganisaties is het nog een zoektocht om dit inzicht op de agenda te krijgen. Het Nationaal Preventieakkoord is daarin een belangrijke aanjager die stelt dat uiterlijk in 2030 elk ziekenhuis gezond voedsel serveert. Gedeputeerde Jan-Nico Appelman van provincie Flevoland is blij met die groeiende aandacht voor gezond eten, maar ziet ook de uitdaging. Floriade is een inspiratieplatform dat laat zien hoe je toe kunt werken aan dat gezonde menu voor de toekomst, het liefst met lokaal geteelde ingrediënten. Chef-kok Sharon de Miranda laat dit in het Flevolandse paviljoen Food Forum mooi zien, gaf ze de zaal mee. Op basis van maar liefst 95% lokaal geteeld product en 80% plantaardig (EAT-Lancet-principe) bereidt ze een vers, gevarieerd, gemakkelijk, gezond en betaalbaar menu.

In het veld - van gezonde bodem tot ziekenhuisbed

De basis van gezond eten ligt volgens Appelman in samenwerking binnen de hele keten, van telers en verwerkers tot het management en koks binnen zorginstellingen. Dat omvat in Flevoland bijvoorbeeld het beheer van een gezonde bodem, het ontwikkelen van duurzame voedselsystemen vanuit de Flevo Campus, en de ketensamenwerking van een organisatie als Flevofood die het via een korte keten bij een zorginstelling krijgt. Probeer elkaar te verleiden om tot allianties te komen, is zijn moraal. Dat gebeurt al. Voor haar automaat met gezonde en duurzame maaltijden kreeg het bedrijf Health Food Wall tijdens het congres de prijs voor het meest innovatieve idee om gezond voedsel laagdrempelig aan te bieden. Een mooi voorbeeld van het verleiden van de patiënt, gast of medewerker om 24/7 gezond te kunnen eten in een zorgomgeving. Dat smaakt naar meer.